Διαταραχές της διάθεσης
Κατάθλιψη
Το βασικό διαγνωστικό κριτήριο για την κατάθλιψη είναι η ύπαρξη τουλάχιστον πέντε από τα παρακάτω συμπτώματα (εκ των οποίων οπωσδήποτε το 1 ή το 2):
- καταθλιπτική διάθεση στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σε καθημερινή σχεδόν βάση. Το άτομο νιώθει θλίψη ή κενό (οι άλλοι το περιγράφουν σαν ένα ευσυγκίνητο άτομο).
- έντονη μείωση ή απώλεια του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης σε όλες ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητες (που ευχαριστούσαν στο παρελθόν) κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα.
- σημαντική απώλεια βάρους (χωρίς δίαιτα) ή αύξηση του βάρους (περισσότερο από 5% σε ένα μήνα) ή μείωση ή αύξηση της όρεξης σχεδόν κάθε μέρα.
- αϋπνία ή υπερυπνία σχεδόν κάθε μέρα.
- ψυχοκινητική διέγερση/ανησυχία ή επιβράδυνση σχεδόν κάθε μέρα (που την παρατηρούν οι άλλοι, όχι απλά υποκειμενικά αισθήματα διέγερσης ή επιβράδυνσης).
- κόπωση ή απώλεια ενεργητικότητας σχεδόν κάθε μέρα.
- αισθήματα – ιδέες αναξιότητας ή υπερβολικής ενοχής.
- μειωμένη ικανότητα του ατόμου να σκεφτεί (βραδύτητα στη σκέψη) ή να συγκεντρωθεί (δυσκολία συγκέντρωσης) ή να πάρει αποφάσεις (αναποφασιστικότητα) σχεδόν κάθε μέρα.
- υποτροπιάζουσες (επαναλαμβανόμενες) σκέψεις θανάτου ή υποτροπιάζον αυτοκτονικός ιδεασμός χωρίς σχέδιο ή απόπειρα αυτοκτονίας ή συγκεκριμένο σχέδιο αυτοκτονίας.
Μανία
Περίοδος κατά την οποία το άτομο παρουσιάζει ανεβασμένη, διαχυτικη ή ευερέθιστη διάθεση, με διάρκεια τουλάχιστον μιας εβδομάδας. Απαιτούνται τουλάχιστον τρία από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- διογκωμένη αυτοεκτίμηση ή αίσθημα μεγαλείο. μη ρεαλιστικές πεποιθήσεις του ατόμου σχετικά με τις ικανότητες και τις δυνάμεις του.
- Μερικοί ασθενείς παρουσιάζονται απλά με διογκωμένη (υπερβολική) αυτοπεποίθηση και έλλειψη αυτοκριτικής. Άλλοι αναπτύσσουν μια αίσθηση υπεραξίας του εαυτού που φτάνει τις εξωπραγματικές παραληρητικές ιδέες μεγαλείου: μπορεί να πιστεύουν ότι έχουν ειδική σχέση με τον Θεό, ότι έχουν μοναδικές ικανότητες (σε τομείς που δεν έχουν καν ειδικές γνώσεις), ότι έχουν στενές σχέσεις με διασημότητες, ότι διαθέτουν ειδικές δυνάμεις για να σώσουν τον κόσμο κλπ.
3. μειωμένη ανάγκη για ύπνο
Νιώθουν γεμάτοι ενέργεια παρόλο που δεν ξεκουράζονται καθόλου ή ελάχιστα και μπορούν να συνεχίζουν χωρίς ύπνο για μέρες χωρίς να αισθάνονται κουρασμένοι.
4. μεγαλύτερη ομιλητικότητα από ότι συνήθως ή πίεση να συνεχίσει να μιλά
Συχνά οι μανιακοί ασθενείς μιλούν σαν να βρίσκονται κάτω από πίεση να βγάλουν τις λέξεις έξω. Μιλούν δυνατά και γρήγορα και είναι δύσκολο να τους διακόψει κανείς. Το περιεχόμενο της ομιλίας μπορεί να είναι φυσιολογικό ή γεμάτο αστεία και λογοπαίγνια ή πολύ εχθρικό και κατηγορητικό.
5. φυγή ιδεών ή υποκειμενική αίσθηση ότι οι σκέψεις καλπάζουν
(απότομες αλλαγές θεματολογίας, ταχεία ροή σκέψης, συχνά ακατανόητος λόγος εξ’ αιτίας τυχαίων συνειρμών).
6. διάσπαση προσοχής και δυσκολία συγκέντρωσης
Η προσοχή έλκεται πάρα πολύ εύκολα από ασήμαντα ή άσχετα εξωτερικά ερεθίσματα (π.χ. θόρυβος, επιγραφές κλπ.)
7. (π.χ. τηλεφωνήματα σε φίλους στη μέση της νύχτας κλπ.). Το άτομο μπορεί να αρχίσει ταυτόχρονα την εφαρμογή πολλών σχεδίων (π.χ. να βάψει το σπίτι του, να γράψει ένα μυθιστόρημα, να κάνει επισκευή στο αυτοκίνητο, όλα την ίδια μέρα), υπερδραστηριότητα που δείχνει και έλλειψη καλής κριτικής ικανότητας.
8. υπέρμετρη εμπλοκή σε ευχάριστες δραστηριότητες που έχουν μεγάλη πιθανότητα για οδυνηρές συνέπειες (πχ. υπερκαταναλωτισμός, υπερβολικός δανεισμός, επικίνδυνη οδήγηση, κατάχρηση ουσιών, σεξουαλική υπερδραστηριότητα, υπέρμετρα προκλητική σεξουαλική έκφραση)
Διπολική διαταραχή
Διπολική διαταραχή τύπου Ι
Η κλινική εικόνα της Διπολικής Διαταραχής Ι είναι η παρουσία ενός ή περισσοτέρων μανιακών ή μεικτών επεισοδίων. Συχνά, υπάρχουν επίσης ένα ή περισσότερα μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια. Η έναρξη μπορεί να γίνει Μπορεί είτε με καταθλιπτικό είτε με μανιακό επεισόδιο.
- Διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ
Η κλινική εικόνα της Διπολικής Διαταραχής ΙΙ είναι η παρουσία ενός ή περισσότερων μείζονων καταθλιπτικών επεισοδίων, τα οποία συνοδεύονται τουλάχιστον από ένα υπομανιακό επεισόδιο (για την διάγνωση της Διπολικής Διαταραχής ΙΙ, πρέπει να αποκλειστεί η ύπαρξη Μανιακού ή Μεικτού επεισοδίου). Ο ασθενής συνήθως παρουσιάζει καταθλιπτικά επεισόδια και είναι πολύ εύκολο να γίνει λανθασμένη διάγνωση κατάθλιψης. Δεν υπάρχουν συνήθως μεσοδιαστήματα φυσιολογικής διάθεσης.
- Συμπερασματικά, οι εναλλαγές επεισοδίων μανίας και κατάθλιψης με μεσοδιαστήματα απουσίας συμπτωμάτων, ονομάζονται Διπολική Διαταραχή τύπου Ι. Όταν τα συμπτώματα της μανίας είναι ήπια, τα επεισόδια ονομάζονται "υπομανιακά" και η διαταραχή χαρακτηρίζεται ως Διπολική Διαταραχή τύπου ΙΙ.